Majestueuze archeologische site Kipdorp na 150 jaar blootgelegd

Na 150 jaar komt de historische Kipdorpsite terug aan het licht. Kipdorp was een van de vijf toegangspoorten van de Spaanse omwalling, die gebouwd werd in opdracht van Karel V tussen 1542 en 1553. Ze bestond uit 4 delen: het bastion, de brug, de poort en de stadsmuur. Met de werken aan de Noorderlijn is een deel van het bastion nu opgegraven, en wordt gestart met het vrijmaken van de brug. De kazematvloeren van het bastion worden eind deze week verwijderd. De brug wordt bewaard en zal vanaf 2019 deel uitmaken van het vernieuwde Operaplein.

Wie de afgelopen laatste weken van de Rooseveltplaats naar Kipdorp wandelde of fietste, heeft zich misschien al afgevraagd wat het grote bouwwerk is naast de nieuwe tunnelsleuf van de Noorderlijn. Dit is het Kipdorpbastion dat zorgde voor de verdediging van de Kipdorppoort en -brug. Momenteel brengen de archeologen het bastion volledig in kaart, want eind deze week worden de kazematvloeren verwijderd om dieper onderzoek uit te voeren. Tegelijkertijd zijn ze gestart met het vrijmaken van de Kipdorpbrug, die permanent zichtbaar zal blijven.

Schepen voor onroerend erfgoed Rob Van de Velde: “De opgraving van de Kipdorpsite is van groot archeologisch belang voor Antwerpen. Dit was namelijk dé oostelijke toegangsweg tot de stad van de 16de eeuw tot 1865 voor iedereen die uit de Kempen kwam. Dankzij de opgravingen leren we meer over deze monumentale constructie, de  bouwmaterialen en de afwerking. Dat archeologische resten zichtbaar zullen blijven als onderdeel van het vernieuwde Operaplein, is een enorme troef om de geschiedenis van Antwerpen opnieuw te beleven.”

Archeologische vondsten: Kipdorpbastion en -brug

De zuidflank van het bastion wordt momenteel door archeologen onderzocht en geeft haar geheimen prijs. Ten eerste zijn er de twee wanden van de poterne, de ondergrondse doorgang waarlangs de 19de-eeuwse kazemat werd bereikt. Ten tweede is er de kazemat zelf, de ruimte met drie geschutsvloeren waar de kanonnen werden opgesteld. Twee van deze vloeren liggen vrij en geven een idee van hoe de stadstoegang werd verdedigd. Later deze week worden de vloeren verwijderd om de 16de-eeuwse bastionfase te onderzoeken.

Bastions waren in de 16de eeuw een innoverende toevoeging voor de verdediging van een stad, en een uitvinding van Italianen. Karel V liet daarom het ontwerp van de omwalling uittekenen door de Italiaanse ingenieur Donato di Boni. Antwerpen had zo de eerste volledig gebastioneerde stadsomwalling van de Nederlanden. Aan het einde van de 19de eeuw werd de stadsomwalling afgebroken om plaats te maken voor de Leien. De verder gelegen Brialmontomwalling zou dan zorgen voor de verdediging van Antwerpen.

Vandaag wordt ook gestart met de uitgraving van de Kipdorpbrug. Uit bronnen en eerder onderzoek weten we dat deze 90 meter lang, 7 meter breed en 7 meter diep was. Ze liep in twee grote bochten over de stadsgracht en verbond zo de landszijde ter hoogte van Borgerhout met de stad. De komende weken zal de brug tot 3,5 meter diep worden uitgegraven en haar geheimen steeds meer prijs geven.

De archeologische werken zijn afgestemd met de werken aan de Noorderlijn en zorgen dus niet voor vertraging.

Verantwoordelijke schepen: Rob Van de Velde, schepen voor onroerend erfgoed