681 Antwerpse illegalen keren vrijwillig terug

Ruim 1.500 uitgeprocedeerde asielzoekers of mensen zonder papieren zijn sinds de start van het Antwerpse beleid rond vrijwillige terugkeer naar hun thuisland vertrokken. “Vrijwillige terugkeer is een zachtere, maar zeer efficiënte aanpak van het probleem”, zegt Antwerps schepen van Sociale Zaken Fons Duchateau (N-VA).

De stad Antwerpen startte eind 2015, samen met Fedasil, met een terugkeerloket voor uitgeprocedeerde asielzoekers en mensen zonder papieren. Ze krijgt hulp van Barka, een organisatie die zich richt op daklozen van Oost-Europese afkomst, en van ReMa, dat zich bezighoudt met mensen met de Marokkaanse nationaliteit. Barka neemt contact op met de betrokkenen en helpt hen bij de re-integratie in de samenleving in hun land van herkomst.

“In 2017 zijn in Antwerpen via het terugkeerloket 681 uitgeprocedeerde asielzoekers of mensen zonder papieren naar hun thuisland teruggekeerd”, zegt Duchateau. “Dat is een vijfde van alle vrijwillige terugkeerders in België. Vrijwillige terugkeer wordt steeds meer een instrument naast de onvermijdelijke gedwongen terugkeer. Het is een zachte, maar zeer efficiënte manier van aanpakken. Wie vrijwillig terugkeert, zal minder snel de neiging hebben om terug naar hier te komen. Van de mensen die via Barka naar hun thuisland terugkeerden, kwam slechts 10% terug.”
Wie vrijwillig wil terugkeren, is meestal teleurgesteld over zijn verblijf in Antwerpen. “Die mensen zijn doordrongen van het totale gebrek aan opties in ons land en zijn teleurgesteld”, zegt de schepen. “De verwachtingen die hen door mensensmokkelaars werden aangepraat, of die door avonturiers werden gekoesterd, stemmen niet overeen met de realiteit. In die zin zijn het mensen die andere kandidaat-migranten kunnen ontmoedigen.”

Nieuw leven opbouwen
ReMa en Barka werken met daklozen, en die hebben meestal meer overtuigingskracht nodig. “Barka werkt met Oost-Europese daklozen en ReMa concentreert zich op Marokkanen die illegaal in Antwerpen verblijven. Hun terugkeer wordt door deze organisaties rigoureus voorbereid. De focus ligt op het heropstarten van hun leven in het thuisland en, indien mogelijk, de hereniging met hun familie. De daklozen krijgen ook hulp om af te kicken. Barka hielp vorig jaar 27 daklozen met de uitbouw van een nieuw leven. ReMa begeleidde tien mensen bij hun re-integratie.”
Van de mensen die Barka heeft begeleid, verblijft 30% bij familie en woont 10% in een Barka-gemeenschap, een sociale coöperatieve waar de daklozen op een boerderij of in een hondenkennel werken. 15% is opgenomen in een ziekenhuis of zit in een instelling.
Van de terugkeerders die ReMa heeft begeleid, werken sommigen als bakker of als marktkramer en volgen anderen een opleiding tot elektricien of vrachtwagenchauffeur.

Terugval
In vergelijking met 2016 viel het aantal vrijwillige terugkeerders vorig jaar ietwat terug. “Dat komt omdat de grote golf van asielzoekers voorbij is”, zegt Duchateau. “We zien dat ook in onze winteropvang voor mensen die illegaal in het land verblijven. Daar is een gevoelige daling van het aantal mensen dat er overnacht.”

Sacha Van Wiele
Copyright © 2017 Concentra. Alle rechten voorbehouden