Middeleeuwse stadsgracht blootgelegd aan Tabaksvest

Opgravingen aan de Tabaksvest brachten unieke sporen aan het licht van de middeleeuwse stadswal en gracht, die dateren van omstreeks 1300.

Op de hoek van de Tabaksvest en het Blauwtorenplein bouwt DCA Woonprojecten een appartementsgebouw met 35 woongelegenheden, 3 commerciële ruimten en een ondergrondse parking. Het archeologisch bureau BAAC zorgt - met wetenschappelijke ondersteuning van de stedelijke dienst archeologie - voor archeologische begeleiding, want de kans was groot dat DCA tijdens de werken op archeologische restanten van de middeleeuwse omwalling zou stoten.

Historiek

De middeleeuwse stadswal behoort tot de derde stadsuitbreiding, gerealiseerd tussen 1295 en 1314 onder hertog Jan II van Brabant. Het toenmalige stedelijk grondgebied wordt hierbij verdrievoudigd en er verschijnen heel wat nieuwe poorten, torens en vestingmuren rond de grotere stad. Aan zuidoostelijke zijde wordt de toegangsweg vanuit Mechelen en Brussel versterkt door de Sint-Jorispoort, met oostelijk hiervan de Blauwe Toren.

De archeologische site bevindt zich op deze strategische plek tussen de Sint-Jorispoort en de Blauwe Toren.

Het belang van de vondst

Er bestaan niet zoveel kaarten van de middeleeuwse omwalling en van haar bouw is niet veel gekend. Iconografische bronnen tonen een stadsmuur met kantelen, al dan niet opgetrokken op een aarden wal. De stadsmuren hebben tientallen torens, met aan landszijde monumentale toegangspoorten en een stadsgracht.

Bij archeologisch onderzoek op het tracé van de middeleeuwse omwalling werden tot nog toe geen resten van de stadswallen gevonden, wel van de torens en de poorten, zoals de Blauwe Toren, de Kronenburgtoren en de Kipdorppoort. De middeleeuwse omwalling met gracht is nu voor het eerst zichtbaar en kan voor het eerst archeologisch onderzocht worden.

De profieldoorsnede op de archeologische site toont een uniek inzicht in de ontwikkelingsgeschiedenis van deze plek over de laatste 700 jaar. De basis van de middeleeuwse wal is zichtbaar, de stadsgracht en het afbraakniveau van de omwalling, terwijl tegelijkertijd ook het werkplateau voor de bouw van het 16de-eeuwse Keizersbastion van de Spaanse omwalling is vastgesteld en de resten van het wallichaam van het bastion. Helemaal bovenaan het profiel is het 19de-eeuwse afbraakniveau van de Spaanse omwalling zichtbaar, hierop ontstond in de 19de eeuw het huidige bouwblok met oostelijk ervan de nieuwe boulevard of de huidige leien.

Verantwoordelijke schepen: Rob Van de Velde, schepen voor ruimtelijke ordening en stadsontwikkeling