Van Gastarbeider tot Antwerpenaar. Antwerpen zet 50 jaar migratie in de kijker

Dit jaar is het 50 jaar geleden dat België een akkoord tekende met Marokko en Turkije over de tewerkstelling van gastarbeiders. De twee bilaterale akkoorden vormden de start van de migratie van duizenden gastarbeiders uit deze landen naar België en Antwerpen. De stad en vele verenigingen blikken dit jaar met tal van initiatieven terug op deze gebeurtenis en kijken ook naar het Antwerpen van vandaag. Een overzicht en getuigenissen van Antwerpenaars met roots in Marokko en Turkije vinden geïnteresseerden op www.dna.be/50jaarmigratie.

“Arbeiders, welkom in België.”
Met deze zin opende de brochure die de Belgische overheid actief verspreidde in Marokko en Turkije om er arbeiders te overtuigen om in België te komen werken. België kende begin jaren 60 namelijk een sterke economische groei en had een tekort aan arbeiders, vooral in de mijnbouw en industrie. Door actief gastarbeiders te werven in Marokko en Turkije wilde de overheid dit tekort opvangen.

De Belgische overheid beloofde de gastarbeiders een goed loon, een comfortabel huis, de mogelijkheid om hun vrouw te laten overkomen en gratis medische zorg voor hun kinderen. Bovendien deden grote werkgevers dikwijls moeite om gastarbeiders voor langere tijd aan zich te binden. Zo konden gastarbeiders bij Metallurgie in Hoboken, het huidige Umicore, op kosten van het bedrijf hun gezin laten overkomen. Voor veel jonge Marokkanen uit de Rif in Marokko en Turken uit Centraal-Anatolië was deze migratie een manier om uit de armoede te geraken. De Marokkaanse en Turkse economie kreunde namelijk onder een hoge werkloosheid.

Migratie naar Antwerpen
In Antwerpen gingen de meeste gastarbeiders aan de slag in de voedingsindustrie, de metaalnijverheid en de wegenbouw. Veel gastarbeiders vonden een job bij Metallurgie in Hoboken. Andere grote werkgevers waren biscuiterie Parein en Bell Telephone op het Zuid, de slachthuizen in Antwerpen-Noord en General Motors aan de Noorderlaan.

Een groot deel van de Turkse gastarbeiders vestigde zich in Antwerpen-Zuid, Oud-Berchem en het Kiel. De Marokkanen gingen vooral in Borgerhout en het Kiel wonen. In deze wijken vonden ze betaalbare huurwoningen dicht bij hun werk. De meeste gastarbeiders kwamen naar Antwerpen met de bedoeling ooit terug te keren naar Marokko of Turkije. Maar door de goede levensomstandigheden in Antwerpen en de steeds meer globaliserende economie besloten velen om in Antwerpen te blijven en hier een nieuw leven op te bouwen.

Een actueel verhaal
De arbeidsmigratie van Marokkanen en Turken heeft ongetwijfeld een grote impact gehad op Antwerpen. Ze ging hand in hand met een trend naar meer globalisering, waardoor de stedelijke samenleving in een tijdspanne van twee generaties volledig werd hertekend. Zo heeft in Antwerpen vandaag 42 procent van de bevolking een vader of moeder die geboren is in ander land. Van de jongeren tot 30 jaar heeft de meerderheid roots in het buitenland. Alles wijst erop dat dit aandeel in de toekomst enkel zal toenemen. Diversiteit, ondertussen ook ‘superdiversiteit’ genoemd, wordt steeds meer een essentieel kenmerk van de Scheldestad.

Een voorjaar vol activiteiten
De komende maanden organiseren de stad en verschillende verenigingen allerlei activiteiten rond 50 jaar migratie: expo’s, films, debatten, theatervoorstellingen... Het volledige programma en achtergrondinformatie staan op www.dna.be/50jaarmigratie.

Enkele hoogtepunten

• Dakira/Miras
  van 18 februari tot en met 17 april in de Zuilenzaal van het FelixPakhuis
  Deze duo-expo brengt de migratiegeschiedenis in beeld van Marokko en Turkije naar België en Antwerpen sinds 1964. Lees meer.

• De Handen van Fatma
  zaterdag 15 maart om 20.30 uur in cc Berchem
  Deze theatervoorstelling vertelt over de eerste generatie vrouwen die naar België emigreerden.
  Meer info.

• Debat: 50 jaar migratie: wat met de toekomst?
  donderdag 6 maart om 20.15 uur in cc Berchem
  Dit debat gaat over het heden verleden en de toekomst van 50 jaar migratie - met Liesbeth Homans, Yasmine Kerbache, Prof. Em. Etienne Vermeersch, Fatima Bali en Selahattin Koçak. Lees meer.

Getuigenissen
Op de website www.dna.be/50jaarmigratie zullen enkele getuigenissen verschijnen van Antwerpenaars met roots in Marokko en Turkije waarin ze hun eigenzinnige kijk op het Antwerpen van toen en nu geven. Momenteel staat er al één getuigenis online. In de loop van het voorjaar zullen er nog toegevoegd worden. Ook verenigingen worden op de website geportretteerd.

Verantwoordelijke schepen: Liesbeth Homans, schepen voor sociale zaken