Wijkwerking op maat en Antwerp Children’s Zone slaan handen in elkaar op het Kiel

In Antwerpen zijn er sterke onderlinge verschillen tussen wijken op het vlak van demografie, socio-economische situatie, onderwijs, overlast en criminaliteit en subjectief welbevinden. Er is een geïntegreerde aanpak op maat nodig om een antwoord te bieden op de huidige en toekomstige uitdagingen in de verschillende wijken. Daarom start de stad met twee pilootprojecten die elkaar versterken in de wijk Kiel: Wijkwerking op maat en Antwerp Children’s Zone. Daarnaast wordt Wijkwerking op maat ook al gestart in de wijken Deurne-Noord en Oosterveld-Elsdonk.

Bij Wijkwerking op maat staan een gezamenlijke prioriteitsbepaling en aanpak centraal, met aandacht voor diverse thema’s (samen leven, leefbaarheid en veiligheid, wijkvoorzieningen,…) en samenwerkingsverbanden. De stad wil zo de resultaten en zichtbaarheid van initiatieven en de betrokkenheid van (stads)diensten en bewoners in wijken vergroten.

Schepen Fons Duchateau: “Stad, OCMW, vrijwilligers maar ook bedrijven, winkels en individuen. Allemaal willen we wonen en werken in een aangename buurt. Daar moeten we samen aan werken. En dat kan van onderuit. Niemand kent zijn buurt immers beter dan wie er woont en/of werkt. Bij de nieuwe wijkwerking, krijgt iedere wijk krijgt een centrale verantwoordelijke die alle initiatieven van burgers, verenigingen en overheden, beter op mekaar afstemt. Iemand die overlegt, problemen tackelt en voorstellen doet voor concrete, nieuwe projecten. Initiatieven voor en door de buurt, op maat van de buurt. De stad maakt dan het budget vrij om de nieuwe initiatieven alle zuurstof te geven. In Nederland loopt dit project al met enig succes onder de noemer ‘stadsmariniers’.”

Antwerp Children’s Zone is een wijkgericht project dat leerachterstand en ongekwalificeerde uitstroom wil aanpakken door de leefwerelden van een kind - thuis, op school en daarbuiten - maximaal te ondersteunen. Daarbij is een integrale aanpak belangrijk: een coherent geheel van acties op verschillende domeinen die samen het verschil kunnen maken voor kinderen met leerachterstand. 

Wijkanalyse 2016

De stad selecteerde de wijk(en) waar deze proefprojecten worden opgestart op basis van de resultaten van een stadsbrede wijkanalyse. 

De voorbije maanden bracht de stad de specifieke noden van 52 Antwerpse wijken met minstens 2500 inwoners in kaart. De kwantitatieve wijkanalyse 2016 bestaat uit 43 indicatoren, gegroepeerd in 5 domeinen: Demografie, Socio-economisch, Onderwijs, Overlast en criminaliteit en Subjectief welbevinden. Hierbij is ook gekeken naar de ernst van fenomenen, de evoluties ervan  en de stedelijke impact.

De wijk Kiel behaalt stadsbreed de hoogste score in de wijkanalyse, met hoge waarden op elk van de 5 domeinen.

Ook de wijk Deurne-Noord behaalt hoge scores ten opzichte van andere stadswijken. De wijk staat op meer dan 85% van alle indicatoren in de top 5 of top 10 rangorde van hoogst scorende wijken. Ook hier zijn er dus duidelijke noden binnen (en tussen) de diverse domeinen. Deurne-Noord heeft als stadswijk met het meeste aantal inwoners (20 990), bovendien een groot potentieel bereik vanuit een geïntegreerde aanpak op maat.

In de wijkanalyse 2016 zijn de wijken die in totaliteit het hoogst scoren, veelal niet de wijken die het hoogst scoren op vlak van groei. Dit is van belang, aangezien wijken met een groeiende problematiek, de aandachtswijken van morgen kunnen worden. Ook signalen van achteruitgang of andere evoluties (bijvoorbeeld demografisch) vragen aandacht en opvolging. Vroegtijdige opsporing en een gerichte aanpak op maat kunnen negatieve evoluties in wijken tegengaan en het samenleven en leefbaarheid in de wijk maximaal stimuleren en versterken.

De wijk Oosterveld-Elsdonk behaalt, vergeleken met andere stadswijken, op relatief veel indicatoren hoge groeiscores, waaronder op vlak van demografie, onderwijs en subjectief welbevinden.

Op basis van de resultaten van de wijkanalyse 2016 werden bovenstaande wijken gekozen voor het proefproject Wijkwerking op maat. Antwerp Children’s Zone wordt opgestart in de wijk Kiel. In een latere fase zal ook een uitbreiding naar de wijk Deurne-Noord worden onderzocht. Wijkwerking op maat en de Antwerp Children’s Zone kunnen zo optimaal op elkaar afgestemd worden.

Voor de drie pilootwijken van het project Wijkwerking op maat worden op korte termijn startrapporten opgemaakt. Op basis van de startrapporten worden eind september 2016 prioritaire thema’s gekozen en wordt een tienpuntenplan met actievoorstellen voor de wijk opgemaakt. Binnen het tienpuntenplan wordt onder meer ingezet op wederkerigheid en de rol die de buurt en buurtbewoners kunnen spelen in de wijk. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met stadsdiensten en andere partners in de wijken.

Antwerp Children’s Zone

In functie van het project Antwerp Children’s Zone werd een analyse gemaakt specifiek op basis van de onderwijsindicatoren.

“Op basis van die analyse weten we dat het Kiel het meest in aanmerking komt als pilootwijk voor Antwerp Children’s Zone. De wijk scoort zeer hoog op de onderwijsindicatoren, kent een tamelijk stabiele bewonerspopulatie, en een hoog percentage van kinderen die wonen in de wijk en ook naar school gaan in de wijk. Al deze factoren zijn uiteraard van belang voor Antwerp Children’s Zone aangezien we voor het onderwijsluik van het project werken via de scholen in de wijk”.

“Het partnerschap tussen onderwijs en sociale zaken, is voor beide partners een zegen”, stelt schepen Fons Duchateau, “We beschikken elk over een belangrijk deel van de puzzel die de leefwereld van een kind vormt. Op het Kiel is er nood aan dit initiatief. We zullen er ook ervaring opdoen die elders van toepassing zal zijn.”

De aanpak van Antwerp Children’s Zone wordt bepaald op basis van een studie die ten laatste op 30 september 2016 opgeleverd wordt en het daarop volgende participatief traject met de scholen en betrokken partners in de wijk Kiel. Dit traject start in het najaar van 2016. De lancering van Antwerp Children’s Zone is voorzien begin 2017.

De opdracht voor het studiewerk werd door het college op 3 juni 2016 gegund aan RebelGroup Advisory Belgium nv in consortium met het Onderzoekscentrum voor Arbeid en Samenleving (HIVA) van de KULeuven, vertegenwoordigd door Prof. Dr. Ides Nicaise, het Centrum voor Taal en Onderwijs (CTO) van de KULeuven, vertegenwoordigd door prof. Dr. Kris van den Branden en Goedele Vandemollen, de Onderzoeksgroep Sherppa van de Universiteit Gent, vertegenwoordigd door Prof. Dr. Stijn Baert en Prof. Dr. Bart Cockx en Karel Moons van de firma Ruimtevaarder.

Zij onderzoeken welke good practices van de reeds bestaande Children’s Zones in Harlem en Rotterdam Zuid kunnen vertaald worden naar een Antwerpse context. Ook nemen ze de Vlaamse en Antwerpse beleidscontext onder de loep, vooral met betrekking tot de raakvlakken tussen onderwijs en welzijn. Bovendien zal de studie de relevante wetenschappelijke inzichten op het vlak van onderwijs, cognitieve ontwikkeling, welzijn en kansarmoede bij kinderen bundelen. Met deze studie wordt ook het meten van de effecten voorbereid. Een laatste aspect van de studie betreft een financiële, juridische, bestuurlijke en praktische haalbaarheidstoets.

Verantwoordelijk schepen: Fons Duchateau, schepen voorsociale zaken, wonen, diversiteit en inburgering, samenlevingsopbouw en OCMW-voorzitter