Antwerpen licht Grote Markt en omgeving opnieuw uit

De stad Antwerpen liet een Lichtplan opmaken waardoor ze een samenhangende visie op openbare verlichting kan uitdragen. Licht moet er voor zorgen dat de stad aantrekkelijk en leefbaar blijft en dat iedereen zich, ook ’s nachts, veilig voelt. Bovendien kiest de stad met haar Lichtplan voor een energiebewuste en duurzame aanpak van verlichten. De stad zorgt er nu voor dat de Grote Markt nieuwe verlichting krijgt die volledig in het verhaal van het Lichtplan past.

Het Lichtplan Antwerpen wil de nachtelijke kwaliteit van de stad verbeteren. Bovendien voorziet het in energiebewuste en duurzame verlichting om een unieke beleving van het Antwerpse straatbeeld tot stand te brengen.

Als een van de eerste grote projecten zal nu de verlichting op de Grote Markt aan de eisen van het Lichtplan aangepast worden.

De ontwerper van het algemene Lichtplan kreeg de opdracht om het projectgebied Grote Markt, Suikerrui, Oude Koornmarkt, Kaasrui te voorzien van een gepaste nieuwe verlichting. Het Lichtplan werd uitgedokterd door Studiebureau Stramien/Antico in 2012. De vereisten van dat plan worden nu in praktijk omgezet. Bij de aanleg en heraanleg van openbaar domein zal de stad steeds rekening houden met de aanbevelingen uit het plan, zodat Antwerpen zowel ’s nachts als overdag haar aantrekkingskracht kan blijven uitoefenen.

De bestaande verlichting op de Grote Markt valt uiteen in verschillende groepen.  Enerzijds is de bestaande straatverlichting uitgegroeid tot een amalgaan van verschillende toestellen met verschillende kleuren en soorten licht. Anderzijds is er de sfeerverlichting op gevels van de stad en particuliere gevels die onvoldoende rekening houdt met de hiërarchiebepaling en de architecturale en monumentale kenmerken van de panden en elementen in de omgeving.

Nieuw ontwerp wordt in fasen uitgevoerd
De werken aan de verlichting van de Grote Markt moeten afgerond zijn tegen eind 2014. Gedurende de maanden maart, april en mei zullen er kleine graafwerken uitgevoerd worden op de Grote Markt en op de Oude Koornmarkt. De nutsmaatschappijen zorgen voor nieuwe bekabeling en voor de aansluiting ter plekke en op het elektriciteitsnetwerk. Lokale handelaars en horeca worden van tevoren over de werken geïnformeerd. De werken op het openbaar domein zullen verder ook afgestemd worden op evenementen die er plaatsvinden.

Tijdens momenten dat er niet op het openbaar domein gewerkt kan worden, worden voorbereidingswerken uitgevoerd in het stadhuis zodat van daaruit de nieuwe verlichting kan worden aangestuurd.

Half mei wil de stad een proef uitvoeren om te zien of de nieuwe verlichting voldoet. Nadien zullen vanaf het einde van de zomer tot half november de nieuwe armaturen met hoogtewerkers bevestigd worden.

Energiebewust en duurzaam
In totaal verlichten vandaag ongeveer 400 armaturen de Grote Markt en omgeving. Het type armatuur is vaak nog eens sterk verschillend. Gezamenlijk hebben die een verbruik van ongeveer 100mWh, waarvan het aandeel voor de huidige sfeerverlichting ongeveer 9mWh bedraagt. De gemiddelde kostprijs van het verbruik voor de huidige verlichting bedraagt ongeveer 20 000 euro per jaar.

In het nieuwe project voorziet de stad ongeveer 950 nieuwe armaturen. Niettegenstaande de verhoging van het aantal armaturen is door het toepassen van LED-verlichting het gezamenlijk verbruik gedaald tot ongeveer 49mWh. Het aandeel voor de nieuwe sfeerverlichting is daarin gestegen tot 18 mWh. De jaarlijkse besparing op vlak van energieverbruik raamt de stad daardoor op 10 000 euro.

Bovendien levert de toepassing van LED ook besparingen op in onderhoud. De langere levensduur bespaart op vlak van lampvernieuwing enerzijds en minder arbeidsuren om die lampen te vervangen anderzijds. LED-verlichting laat de stad bovendien toe om de verlichting eenvoudig aan te sturen. Ze kan gedimd worden tijdens bepaalde uren, wat de besparing nog groter maakt of ze kan tijdens evenementen een sfeer oproepen door een bepaalde kleur te gebruiken. Daarbij denkt de stad bijvoorbeeld aan een groene Grote Markt tijdens het jaarlijkse moment van ‘Steden tegen de doodstraf’.

In het nieuwe ontwerp worden verder gelijkaardige types verlichtingsarmaturen gebruikt die ook veel minder zullen opvallen. Overdag zal dit de uitstraling van de gevels ook ten goede komen, er is immers meer ruimte voor de architecturale kwaliteit van het historische centrum. ’s Nachts zal door de nieuwe verlichting duidelijk worden welke gevels en elementen zichtbepalend zijn voor de omgeving.

In totaal heeft de stad voor dit project 1,5 miljoen euro in de begroting voorzien.

Uitvoering door nutsmaatschappij
Imea/Eandis is als distributienetbeheerder aangesteld om de openbare verlichting binnen de stad op te volgen. De stad vroeg daarom aan Imea/Eandis om op basis van het ontwerp van Stramien/Antico een biedingsleidraad op te maken waarin alle aspecten van de verlichting worden besproken. Aan de hand van die leidraad organiseert Imea/Eandis een aanbesteding voor de stad. Na aanbesteding maakt Imea dan de definitieve offerte over aan de stad. De uitvoering van de werken zal door Imea/Eandis worden gecoördineerd en opgevolgd door de ontwerper en de bedrijfseenheid stadsontwikkeling.

Drie lagen in het Lichtplan
Het globale Lichtplan van de stad Antwerpen stelt voor om steeds met drie lagen te werken in de verlichting op het openbaar domein. De eerste laag is een basis en is steeds aanwezig. Deze laag is de eigenlijke straatverlichting zoals gekend in woonstraten. Ze is uitnodigend en comfortabel en voldoet aan strenge normen wat betreft verbruik. Een tweede laag zorgt ervoor dat belangrijke verkeersaders extra uitgelicht worden. Dit structureel lineaire systeem moet vooral de veiligheid ten goede komen. De derde laag benadrukt de sfeer die in een bepaalde zone belangrijk is. Zo is er dankzij deze verlichtingslaag aandacht voor monumenten, publieke ruimte, stadszichten,… 

Op de Grote Markt zullen de eerste en derde laag onder handen genomen worden, al vormt de sfeerlaag natuurlijk het sluitstuk op de ervaring.

Verantwoordelijke schepen: Ludo Van Campenhout, schepen voor publiek domein