Spoorpark: definitief ontwerp goedgekeurd

Het college keurde het definitieve ontwerp van het Spoorpark goed. Stad Antwerpen ontwikkelt dit park op en parallel aan de verhoogde spoorweg, het strekt zich uit over de zone tussen de Draakplaats (district Antwerpen) en het Luitenant Naeyaertplein (Borgerhout). Er is ook een akkoord met Infrabel over de ingebruikname van hun gronden, dat wordt nog ter goedkeuring voorgelegd aan de gemeenteraad. Als alles vlot verloopt, kunnen de werken starten na de zomer van 2025.

Het toekomstige Spoorpark zal zich deels op de begane grond en deels op hoogte bevinden, onder andere op de spoorwegbrug over de Plantin en Moretuslei. Op dit moment is het grootste deel van het projectgebied nog in gebruik door Infrabel voor spooractiviteiten en dus niet toegankelijk.

Het Spoorpark wordt 2 hectare groot en heeft de ambitie om Zurenborg en Borgerhout op een groene manier te verbinden. In het park komt een wandel- en fietspad op buurtniveau. Het park zal een uniek karakter krijgen door de naastgelegen spoorweg, door authentieke spoorobjecten zoals de treinsporen en de perronluifel te behouden, en door de bijzondere zichten op de stad.

Schepen voor stadsontwikkeling Annick De Ridder: “Het toekomstige Spoorpark is vandaag voor een groot stuk in gebruik voor spooractiviteiten en dus nog geen publieke ruimte. Dat verandert drastisch, en zo wordt het Spoorpark een uitstekend voorbeeld van de ‘vergroening’ die we met ruimtelijke ordening al heel deze legislatuur nastreven. We realiseren hier een ronduit uniek park dat zich zowel op begane grond als op hoogte zal bevinden. Nu we een akkoord hebben bereikt met Infrabel kunnen we snelheid maken met dit prachtige project dat mooi past in het grootste stadsontwikkelingsproject dat deze stad ooit gekend zal hebben, Ringstad."

Vijf deelzones

Helling aan Draakplaats

Het ontwerp van de ‘Omheining der Statie van Borgerhout’ bleef grotendeels ongewijzigd ten opzichte van het voorontwerp. De bestaande kasseihelling krijgt een comfortstrook in gezaagde kassei. De tramsporen in de helling blijven behouden, maar worden opgevuld om het valgevaar te beperken. Er komt tegen de tramloods een groene rand met klimplanten en er komen groene boomvakken. Langs het pad worden zitplekken voorzien, en ‘s avonds worden het pad en de spoorbogen bijkomend verlicht met grondspots.

Wat de tramloods aan de Draakplaats betreft: nu een akkoord voor het Spoorpark is bereikt met Infrabel en het definitieve ontwerp is goedgekeurd, heeft AG Vespa de oproep naar een tijdelijke invulling van die tramloods stopgezet. AG Vespa herbekijkt nu welke eventuele definitieve invulling deze locatie kan krijgen, communicatie daarover zal nog volgen.

Buik van het park

Ook het ontwerp van de ‘buik’ van het park, de grootste en breedste zone met veel groen, bleef grotendeels ongewijzigd. Voornamelijk het beplantingsplan werd verder verfijnd. Dit deel draait om ontmoeting en verblijf. De beeldbepalende spoorobjecten blijven bewaard.

Rondom de Brosselloods wordt een plein aangelegd. Aan de zonzijde van het plein worden zitplekken voorzien en plantvakken die zorgen voor schaduw. Op het grasveldje naast de loods kan men picknicken of sporten.

Langs de ene kant van de loods loopt een betonnen hoofdpad doorheen het park. Langs de andere kant komt een smaller pad in halfverharding voor een meer informele route door het groen.

De groenbuffer achter de tuinen van de Tweelingenstraat blijft behouden en wordt afgeschermd met een omheining.

Brug over Plantin en Moretuslei

In deze zone, die vooral wordt gezien als een passageruimte en de buik van het park verbindt met het Luitenant Naeyaertplein, werd de grootste wijziging ten opzichte van het voorontwerp doorgevoerd. Ter hoogte van de perronzone werd de projectgrens aangepast, omwille van werken die werden uitgevoerd aan de sporen. Daardoor kan enkel perron 1 behouden blijven, en vervalt perron 2. De verdiepte zone, de vroegere spoorwegbedding, tussen perron 1 en het nieuwe hek naast de spoorweg die in gebruik blijft, wordt ingericht als een verdiepte tuin met beplanting en ballastkeien.

Voor de historische perronluifel op perron 1 werd een restauratiedossier opgestart.

Plein aan voormalig station Oost

Ook van deze zone werd het voorontwerp herwerkt. Er komt een compacte parking met één in-en uitrit naar de Plantin en Moretuslei met 15 parkeerplaatsen, dat zijn er 6 extra ten opzichte van het voorontwerp. De zone voor het voormalige station Oost wordt maximaal onthard en vergroend. De op het plein aanwezige toekomstboom staat centraal in de groenzone, omringd door beplanting en een wadi waarin regenwater kan infiltreren. Er komt ook nog een tweede toekomstboom bij.

Fonteinstraat tussen zwembad Plantin Moretus en Luitenant Naeyaertplein

Ter hoogte van het zwembad Plantin Moretus wordt een helling aangelegd die toegang geeft tot het park. Het ontwerp van de helling en de fietsenstalling met luifel werd verfijnd, voorts blijft het ontwerp grotendeels ongewijzigd. Een deel van de helling wordt zwevend voorzien om de wortelzones van bestaande bomen zo veel mogelijk te vrijwaren. Het tiental parkeerplaatsen die aan de zijkant van het zwembad liggen, verdwijnt. Er komen open doorzichten tussen de spoorwegberm en het maaiveld en tussen de Plantin en Moretuslei en de toegang van het zwembad.

Aan de kant van het Luitenant Naeyaertplein kondigt een weelderige groene doorsteek het Spoorpark aan. Dat zal een veilige en aangename wandel- en fietsverbinding zijn, waarin ook spel- en zitelementen verwerkt worden.

“In het Spoorpark leggen we een volledig nieuwe fietsverbinding tussen Zurenborg en Borgerhout aan, comfortabel en veilig. Fietsers zullen conflictvrij de Plantin en Moretuslei kunnen oversteken”, zegt schepen voor mobiliteit Koen Kennis.

Akkoord Infrabel

Om het Spoorpark tussen de Draakplaats en het Luitenant Naeyaertplein te kunnen realiseren, moeten er gronden en bijhorende gebouwen en constructies van Infrabel in gebruik worden genomen. Daarvoor heeft de stad een akkoord bereikt met Infrabel, dat nog ter goedkeuring wordt voorgelegd aan de gemeenteraad.

Inspraak

Er is in het ontwerpproces veel aandacht besteed aan inspraak door de buurt. Zo vonden er sinds september 2020 vier online bevragingen plaats, en werden er meerdere wandelingen over het terrein met het ontwerpteam georganiseerd, net als infomomenten en focusgesprekken. Op basis van al die input is het ontwerp steeds verder verfijnd.

Timing

Dit najaar worden de vergunningsaanvraag en het aanbestedingsdossier voorbereid. Als alles vlot verloopt en Infrabel begin 2025 het terrein heeft verlaten, wordt de aanbestedingsprocedure begin 2025 opgestart, en kan de uitvoering starten na de zomer van 2025.

Meer info

AG Vespa, het autonoom gemeentebedrijf voor vastgoed en stadsprojecten Antwerpen, coördineert het Spoorpark, met Infrabel en het Agentschap Wegen en Verkeer als belangrijke partners. Het ontwerpteam is Stramien architectuur & ruimte cv i.s.m. RE-ST. Het project wordt mee mogelijk gemaakt door het Vlaamse Stadsvernieuwingsfonds.

Meer info over het Spoorpark staat op https://www.agvespa.be/projecten/spoorpark#over.

Ringstad

Het Spoorpark is een van de zes leidraden die de basis vormen van de visie Ringstad. Ringstad is een ambitieus stadsvernieuwingsprogramma langs de Ring. Aan de randen van de zeven Ringparken worden nieuwe levendige stadsdelen gerealiseerd die voor de verbinding zullen zorgen tussen de bestaande wijken en de nieuwe parken. Het Spoorpark is een doorlopende, langgerekte publieke ruimte van Park Spoor Noord tot aan de Draakplaats en zorgt voor extra groen in dichtbevolkte wijken en voor veilige en vlotte fiets- en wandelverbindingen. Hier gaat het om de schakel tussen het Luitenant Naeyaertplein en de Draakplaats.

Annick De Ridder - Schepen bevoegd voor haven, stadsontwikkeling, ruimtelijke ordening en patrimonium en voorzitter van AG Vespa