Archeologisch onderzoek op Sint-Jansvliet voor heraanleg plein in 2018

De Sint-Jansvliet wordt over twee jaar volledig heringericht om meer ruimte te geven aan de voorzieningen op het plein, waaronder het basketbalveld en de terrassen. In het toekomstige ontwerp zal rekening gehouden worden met de archeologische restanten van de kaaimuren van Sint-Jansvliet. Begin maart 2016 starten archeologen van de stad Antwerpen daarom met een vooronderzoek. Ze willen zo de precieze locatie en staat van de ondergrondse resten vaststellen. Dit zal slechts enkele dagen in beslag nemen, waardoor de hinder op de weg en het plein zo beperkt mogelijk wordt gehouden.

De Sint-Jansvliet en omgeving op de kaart van Virgilius Bononiensis, 1565 (MPM.V.VI.01.002) - Museum Plantin-Moretus (collectie Prentenkabinet), Antwerpen -UNESCO Werelderfgoed

Waar nu de toegang tot de voetgangerstunnel en een basketbalveld ligt, was ongeveer 800 jaar geleden de Sint-Jansvliet of een natuurlijke inham. Deze geul werd rond 1200 breder uitgebouwd zodat schepen zij aan zij konden aanmeren. Doorheen de tijd werden aan beide kanten van de vliet verschillende markten gehouden, zoals de fruitmarkt en de vlasmarkt. Op het knooppunt van de Hoogstraat met de vliet stond de Sint-Janspoort, die bestond uit een poortgebouw en een brug over de vliet.

De poort werd in 1581 al afgebroken, waardoor er weinig plannen en afbeeldingen van bewaard zijn gebleven. Bij de vernieuwing van de kaaien onder Napoleon werd de verbinding van de vliet met de Schelde verbreed en verdwenen de middeleeuwse torens aan Scheldezijde. Ook de toegangsbrug naar de Sint-Janspoort verdween na het overwelven en dempen van de vliet in 1881.

Archeologische sporen in het nieuwe plein

Als voorbereiding op de heraanleg vindt er begin maart 2016 een archeologisch onderzoek plaats. De archeologen verwachten ondergronds de opbouw en overblijfselen van de historische Sint-Jansvliet, kaaien en huizen op de Sint-Jansbrug terug te vinden. De situering van de oude kaaimuren zal worden verwerkt in het uiteindelijke ontwerp van het plein. Zo wordt een stukje van de geschiedenis van Antwerpen meer zichtbaar.

Een nieuw plein

In 2018 zal de Sint-Jansvliet heraangelegd worden. Daarvoor worden momenteel de eerste ontwerpen getekend. Het college keurde op 26 februari alvast de uitgangspunten voor deze heraanleg goed.

Schepen Koen Kennis: “De belangrijkste verandering omvat de wijziging van de straten voor het autoverkeer. Het autoverkeer wordt dubbelrichting aan de zuidzijde van het plein, waardoor er   meer ruimte gecreëerd wordt voor voetgangers en fietsers, het basketbalveld en de terrassen.”

Autoverkeer: Het autoverkeer wordt dubbelrichting aan de zuidzijde van het plein. Het enkelrichtingsverkeer dat via Reyndersstraat – Vlasmarkt – Zand komt, zal na de heraanleg nog wel het plein kunnen verlaten richting kaaien, via de noordzijde van het plein (naast het tunnelgebouw). Hierdoor worden de noord- en oostzijde grotendeels autovrij. Laden en lossen blijft mogelijk. Door het verschuiven van de rijbaan wordt het plein groter en komt extra ruimte vrij om te verblijven en te verpozen. Het deel van het plein dat aan de Scheldekaaien grenst, zal één geheel vormen met de rest van het plein.

Meer ruimte voor voetgangers en fietsers: Door het autoverkeer te bundelen aan één zijde van de Sint-Jansvliet, ontstaat een grote voetgangerszone die vanop het plein tot tegen de gevels reikt. Zo krijgen de vele voetgangers die van en naar de Hoogstraat komen meer ruimte. Voor fietsers wordt het plein overzichtelijker en makkelijker over te steken. Verder zal worden ingezet op een verbeterde toegankelijkheid van de voetgangerstunnel, ook voor fietsers en voetgangers die van op de kaaien komen.
Basketbalveld: Het basketbalveld op de Sint-Jansvliet, dat intensief gebruikt wordt en onlosmakelijk verbonden is met het plein en de buurt, krijgt een prominente plaats. Het zal enkele meters worden opgeschoven om meer ruimte te laten voor passage tussen het basketbalveld en de bomen.
Horeca: De Sint-Jansvliet is een plein met heel wat horecazaken, die zorgen voor een levendige en dynamische sfeer. Bij de heraanleg wordt extra ruimte gecreëerd om de terrassen een volwaardige plek te geven op het vernieuwde plein.

De dubbele rij platanen die het beeld, de structuur en het groene karakter van de Sint-Jansvliet bepaalt, wordt behouden. Om het zicht op het monumentale tunnelgebouw opnieuw open te trekken, worden de drie platanen centraal op het plein weggehaald. Drie nieuwe bomen worden geplant op een passende plaats in het pleinontwerp. Zo krijgen de basketters en bezoekers van de zondagse antiekmarkt meer ruimte en worden conflicten met het drukke fietsverkeer vermeden.

Verantwoordelijken: Rob Van de Velde, schepen voor stadsontwikkeling - Koen Kennis, schepen voor middenstand en mobiliteit – Ludo Van Campenhout, schepen voor publiek domein - Paul Cordy, districtsvoorzitter